Mesanede idrar birikmesi neden olur ve nasıl tedavi edilir?

Mesane tamamen boşaltılamadığında veya hiç boşaltılamadığında ortaya çıkan idrar retansiyonu, akut ve kronik formlarda görülebilen önemli bir ürolojik sorundur. Prostat büyümesinden sinir sistemi hastalıklarına, ilaç yan etkilerinden anatomik problemlere kadar pek çok faktör bu duruma yol açabilmektedir. Karında gerginlik, sık idrara çıkma isteği, zayıf idrar akışı ve tam boşalmama hissi gibi belirtilerle kendini gösteren bu rahatsızlık, doğru teşhis ve tedavi gerektiren bir sağlık problemidir.

Konu kakkında 1 soru soruldu ve cevaplandı

Mesanede İdrar Birikmesi (İdrar Retansiyonu) Nedir?

Mesanede idrar birikmesi, tıpta "idrar retansiyonu" olarak adlandırılan, mesanenin tamamen boşaltılamaması veya hiç boşaltılamaması durumudur. Akut (ani başlangıçlı) veya kronik (uzun süreli) olarak ikiye ayrılır. Akut idrar retansiyonu tıbbi bir acil durumken, kronik form daha yavaş gelişir ve sıklıkla altta yatan bir sağlık sorununun işaretidir.

Mesanede İdrar Birikmesinin Nedenleri

İdrar retansiyonunun nedenleri genellikle idrarın mesaneden dışarı çıkışını engelleyen tıkanıklıklar (obstrüktif nedenler) veya mesane kasının çalışmasını etkileyen sinirsel/problemler (nörojenik/non-obstrüktif nedenler) olarak iki ana grupta toplanır.

Prostat Büyümesi (Benign Prostat Hiperplazisi - BPH): Erkeklerde en yaygın nedenidir. Büyüyen prostat, idrar kanalını (üretra) sıkarak idrar akışını engeller.
Prostat İltihabı (Prostatit): Prostatın şişmesi, idrar yolunda tıkanıklığa yol açabilir.
Üretra Darlığı: İdrar kanalının daralması veya yara dokusu nedeniyle tıkanması.
Mesane veya Pelvik Organ Sarkması: Özellikle kadınlarda mesane veya rahmin sarkması üretrayı bükerek tıkayabilir.
Kabızlık: Şiddetli kabızlık, rektumun mesaneye baskı yapmasına ve idrar akışını engellemesine neden olabilir.
Mesane Taşları veya Böbrek Taşları: İdrar yolunu tıkayabilirler.
Sinir Sistemi Hastalıkları: Diyabet (şeker hastalığı), inme (felç), Multiple Skleroz (MS), Parkinson hastalığı, omurilik yaralanmaları gibi durumlar mesane kasına giden sinirleri etkileyerek kasın kasılamamasına neden olur.
Pelvik Cerrahi Operasyonlar: Prostat ameliyatları, kalın bağırsak ameliyatları veya kadınlarda rahim ameliyatları (histerektomi) sonrası sinirler geçici veya kalıcı olarak hasar görebilir.
İlaçlar: Soğuk algınlığı ve alerji ilaçlarındaki bazı dekonjestanlar, bazı antidepresanlar, antikolinerjik ilaçlar ve narkotik ağrı kesiciler mesane kasının gevşemesine ve boşalamamasına yol açabilir.
Enfeksiyonlar: Şiddetli idrar yolu enfeksiyonları veya zührevi hastalıklar ağrı ve şişlik yaparak idrar yapmayı zorlaştırabilir.
Psikolojik Faktörler: Nadiren, aşırı stres veya "utangaç mesane" sendromu gibi durumlar da idrar retansiyonuna neden olabilir.

Mesanede İdrar Birikmesinin Belirtileri

Sık sık idrara çıkma isteği ancak çok az idrar yapabilme veya hiç yapamama.
İdrar yapmada zorlanma, zayıf veya kesik kesik idrar akışı.
İdrar yaptıktan sonra mesanenin tam boşalmadığı hissi (tam rahatlayamama).
Karın alt bölgesinde (göbek altında) gerginlik, dolgunluk, ağrı veya şişlik.
İdrar kaçırma (taşma tipi inkontinans): Mesane dolduğu için sürekli damlama şeklinde idrar kaçırma.
Ani ve şiddetli idrar yapma isteği ile birlikte hiç idrar yapamama (akut retansiyonun klasik belirtisi).

Mesanede İdrar Birikmesi Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi, altta yatan nedene, durumun akut veya kronik oluşuna bağlı olarak değişiklik gösterir.

1. Acil Müdahale (Akut İdrar Retansiyonu)

Akut idrar retansiyonu acil tıbbi müdahale gerektirir. İlk ve en önemli adım, mesanedeki birikmiş idrarın boşaltılmasıdır. Bu genellikle şu yolla yapılır:

Üretral Kateter Yerleştirilmesi: İdrar kanalından mesaneye ince, esnek bir tüp (sonda) yerleştirilerek idrar boşaltılır. Bu, hastayı rahatlatır ve mesane hasarını önler. Sonda geçici veya kalıcı olabilir.

2. Altta Yatan Nedenin Tedavisi

İdrar boşaltıldıktan sonra, birikmeye neden olan asıl sorun tedavi edilir.

İlaç Tedavisi:
Prostat büyümesi için: Alfablokerler (tamsulosin) veya 5-alfa redüktaz inhibitörleri (finasterid) gibi ilaçlar prostatı küçülterek veya kasları gevşeterek idrar akışını rahatlatır.
Sinir kaynaklı problemler için: Mesane kasının kasılmasını sağlayan ilaçlar (kolinerjik ajanlar) kullanılabilir.
İdrar yolu enfeksiyonu için: Antibiyotik tedavisi uygulanır.
Cerrahi Müdahale:
Prostat büyümesi: İlaçlara yanıt vermeyen durumlarda, prostatın fazla dokusunun alındığı ameliyatlar (TURP, lazer prostatektomi) yapılır.
Üretra darlığı: Daralmış bölgenin genişletildiği veya çıkarıldığı ameliyatlar.
Mesane taşları: Taşların kırılması veya çıkarılması.
Organ sarkması: Sarkmış organların cerrahi olarak onarılması.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Diğer Tedaviler:
Kabızlığın tedavisi: Lifli gıdalar, bol su ve gerekirse laksatifler.
İlaç değişikliği: İdrar retansiyonuna neden olan ilaçlar, doktor kontrolünde başka ilaçlarla değiştirilebilir.
Mesane Eğitimi: Belirli zaman aralıklarında idrara çıkma alışkanlığı kazandırılarak mesanenin kapasitesi artırılmaya çalışılır.
Pelvik Taban Egzersizleri (Kegel): Özellikle kronik retansiyonda mesane kontrolünü geliştirmeye yardımcı olabilir.
İntermittent (Aralıklı) Kateterizasyon: Sinir hasarı gibi durumlarda hasta, günde birkaç kez kendisine temiz bir sonda takarak mesanesini boşaltmayı öğrenebilir. Bu, mesanenin aşırı gerilmesini önler.

Sonuç

Mesanede idrar birikmesi, yaşam kalitesini düşüren ve tedavi edilmezse böbrek hasarı, tekrarlayan enfeksiyonlar gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir durumdur. İdrar yapmada zorluk, karında şişlik veya ağrı gibi belirtiler hissedildiğinde vakit kaybetmeden bir üroloji doktoruna başvurmak çok önemlidir. Doğru teşhis ve zamanında müdahale ile etkili bir şekilde tedavi edilebilir.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap